၁။ လမ္းမၾကီးမ ်ား
က၊ ဒါန ၊ သီလ ၊ ဘာ၀နာ
လုပ္အားဒါနသည္ သီလ တစ္မ်ိဳး (ေဆာင္ထားရမည့္ သီလ)
ေဘာင္ေက ်ာ္လႈပ္ရွားတတ္သူ = လူမိုက္
ေဘာင္အတြင္းလႈပ္ရွားတတ္သူ = လူမိုက္ မဟုတ္
တေျဖာင့္တည္း သြားသူ = သူေတာ္ေကာင္း
individual ဆိုရင္ သီလျမဲဖို႔ ေစာင့္ထိန္းဖို႔ အခြင့္မ်ား ေပမယ့္ ၊ group လိုက္ဆိုရင္ ခက္ခဲတတ္ပါသည္။
ခ၊ သီလ ၊ သမာဓိ ၊ ပညာ (မဂၢင္လမ္းမ)
မဂၢင္လမ္းကို ေလွ ်ာက္ေသာသူသည္ ဒါန ပါျပီးသလို ျဖစ္သည္။
ဂ၊ သတိ ၊ သမာဓိ ၊ ပညာ (သတိပ႒ာန္လမ္းမ)
သတိပ႒ာန္လမ္းကို ေလွ ်ာက္ေသာသူသည္ သီလ ပါျပီးသလို ျဖစ္သည္။
ဝတၱရား ကိုယ့္တာဝန္ကို ေဆာင္ရြက္ / က ်င့္
မိမိ = အတၱ (မိမိအတြက္)
ဝန္းက ်င္အက ်ဥ္း = ဉာတိ (ကိုယ္သိတဲ့ ဝန္းက ်င္)
ဝန္းက ်င္အက်ယ္ = ေလာက (လူသားတေယာက္အေနနဲ႔ လုပ္သင့္လုပ္ထိုက္တာကို လုပ္တာ)
ဘဝ ႏွင့္ ဘာသာေရး
ဘာသာေရး ပံုစံခြက္ထဲ ဘဝကို အတင္းဆြဲ ထည့္မလား [မြတ္စလင္ ရွာရီးယား ဥပေဒ]
လူေတြကိုပါ ထည့္သြင္းမယ္ဆိုရင္ ျပသနာ ျဖစ္ႏိုင္သည္။
ဘဝထဲ ဘာသာေရး တန္ဖိုး ရသေလာက္ ဆြဲယူမလား [ပရိုတက္စတင့္ ေတာ္လွန္ေရး]
လူေတြအတြက္ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
ေဒသနာ ႏွစ္မ ်ိဳး
ယဥ္ေက ်းမႈ စသည္ လႊမ္းမိုးမႈရွိေသာ ေဒသနာ [ဝိနည္း ၊ သိဂၤါေလာဝါဒသုတ္]
ယဥ္ေက ်းမႈ မလႊမ္းမိုးတဲ့ ေဒသနာ [မဂၤလသုတ္ ၊ ဓမၼစကၠပဝတၱနသုတ္ ၊ အဘိဓမၼာ]
ထာဝရ အမွန္တရား
ပင္မလူ႔အဖြဲ ႔အစည္း ပံုစံ
လူ ႏွင့္ သူ၏မိသားစု
အုပ္ခ ်ဳပ္သူ ႏွင့္ အုပ္ခ ်ဳပ္ခံ
ပညာရွာသူ ႏွင့္ ပညာေပးသူ
အလုပ္ရွင္ ႏွင့္ အလုပ္လုပ္သူ
က၊ ခင္ပြန္းပဲ စီးပြားရွာ
ခ၊ လင္မယား စီးပြားရွာ
ေခတ္ေျပာင္းရင္ လူမႈပံုစံ ေျပာင္းတယ္ ၊ တန္ဖိုး ေျပာင္းသည္။
အစိုးရ ႏွင့္ လူထု
က၊ ဘုရင္ ႏွင့္ လူထု
ခ၊ အာဏာရွင္ အစိုးရ ႏွင့္ လူထုကေန ၊ ဒီမိုကေရစီ အစိုးရ ႏွင့္ လူထု
အခန္းက႑ေျပာင္းရင္ ၊ တာဝန္ဝတၱရားလည္း ေျပာင္းသည္။
မဂၤလသုတ္
ေမြးကင္းစမွစ၍ တေျဖးေျဖး လူၾကီးေရာက္လာသည့္အခ ်ိန္ => စရိယ ၃ပါး = အတၱ ၊ ဉာတိ ၊ ေလာက၁။ ပတ္ဝန္းက ်င္၏ လႊမ္းမိုးမႈသည္ ကေလး ၊ လူငယ္ အေပၚ ပိုသက္ေရာက္ႏိုင္ (သညကၡႏၶာ) (မွတ္သားမႈ)
ဗာလ သတ္မွတ္ခ ်က္
သူ႔အက ်ိဳး ကိုယ့္အက ်ိဳး မသိသူ
ပစၥဳပၸာန္ သံသရာအက ်ိဳး မသိသူ
ႏိုင္ငံေရးလုပ္သူ ၊ စီးပြားေရးလုပ္သူ စသည္အေပၚ မူတည္၍ ကြဲျပားႏိုင္သည္။
ပူေဇာ္ထိုက္သူကို ပူေဇာ္ (အနႏ ၱေက ်းဇူးရွင္ ၅ဦး)
ဘုရား ၊ တရား ၊ သံဃာ ၊ ဆရာ ၊ မိဘ
(အခ်ိန္ ကန္႔သတ္မႈ ရွိ)
၂။ ပတိရူပသည္လည္း ကေလးအတြက္ ပိုအေရးပါသည္။
ကုသိုလ္ ၊ ပညာ ၊ ဥစၥာ ၊ က ်န္းမာေရး
ေစ ်း ၊ ရဲစခန္း ၊ ေဆးရုံ [အဂၤလိပ္ေတြ ျမိဳ ႔ျပသစ္ တည္ေဆာက္ဖို႔အတြက္ ဦးစြာျပဳလုပ္]
၃။ အတိတ္ကံေကာင္းျခင္းသည္လည္း ကေလးအတြက္ ပိုအေရးပါသည္။
၄။ အတၱသမာ .. သည္ ကေလးေတြကို ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ေပးျခင္း (ပိုအေရးၾကီး ၊ အ႒ာကထာအရ)
ဗဟုသိစၥ .. စသည္ မူလတန္း မွ အထက္တန္း အထိ
သိပၸ .. စသည္ တကၠသိုလ္ major ေရြးခ ်ယ္သလို မ ်ိဳး
ဝိနေယာ .. စသည္ စည္းကမ္း ၊ ယဥ္ေက ်းမႈ သေဘာ သဘာဝ
cilvilized , society အစဥ္အလာ ဓေလ့ထံုးစံ
သုဘာသိတာစ ယာဝါစာ စကားေျပာ ယဥ္ေက ်းမႈ
(သမာဝါစာ) မွန္တယ္ ၊ အက ်ိဳးရွိ ၊ နားဝင္ခ ်ိဳ
မွန္တယ္ ၊ အက ်ိဳးရွိ ၊ နားဝင္မခ ်ိဳ
အသက္၂၄ - ၅ ႏွစ္ အရြယ္
Responsibilities (ေဖးမ ကူညီ)
.. မိဘ ၊ သားသမီး
ေယာက ်္ား ၊ မိန္းမ
(financial ၊ Emotionality ၊ Morality)
အနာကုလစ .. စသည္ သူတစ္ပါးကို မထိခိုက္ေစသင့္ပါ။
(စီးပြားရွာ၍ အကုသိုလ္ မျဖစ္ေစသင့္ပါ)
ဒါနဥၥ .. စသည္ ကိုယ္ ႏွင့္ တိုက္ရိုက္ မပတ္သက္ေသာသူေတြအတြက္ ဒါန ေပးကမ္းျခင္း (သုစရိုက္ ၁၀ပါး)
ဉာတကာ .. စသည္ သဂၤဟဝတၳဳ ၄ပါး
အနဝစၥနိ .. စသည္ စီးပြားရွာရာတြင္ သူတစ္ပါးေကာင္းက ်ိဳးကိုပါ ထည့္သြင္း စဥ္းစားလာသည္။
အာရတီ .. စသည္ မေကာင္းမႈေတြကို အေဝးကေန ေရွာင္ပါ။
(စိတ္ဓါတ္ မခိုင္မာေသးဘူးဆိုရင္ အေဝးကေန ေရွာင္ပါ)
ဝီရတီ .. စသည္ မ ်က္ႏွာခ ်င္းဆိုင္ ဆံုရင္ေတာင္ ေရွာင္ပါ။
မဇၹပါန .. စသည္ မူးယစ္ ေသစာ တို႔ကိုပါ ေရွာင္ပါ။
အပၸမေဒါစ .. စသည္ သတိတရားျဖင့္ ျပည့္စံုစြာ ေနပါ။
အသက္ ၅၀ - ၆၀ အရြယ္
ဂါရဝ .. စသည္ မာန္မတက္ပါနဲ႔ ေက ်းဇူးမကန္းနဲ႔
နိဝါေတာစ .. စသည္ respect စိတ္ဓါတ္ေရးရာ ၊ ပညာေရးရာ
(အျပန္အလွန္ အသိအမွတ္ျပဳ ေလးစားတာ)
သႏ ၱဳ႒ိစ .. စသည္ ေရာင့္ရဲျခင္း
ကတင္ညဳတာ .. စသည္ ေက ်းဇူးဆပ္
ကာေလန ဓမၼသာဝနာ .. စသည္ အခြင့္အခါသင့္ရင္ တရားနာပါ
အသက္ ၇၀ - ၈၀ အရြယ္
ခႏီ ၱစ .. စသည္ သည္းခံျခင္း ၊ ဆိုဆံုးမလြယ္ျခင္း
သာမေဏ .. စသည္ ရဟန္း ဖူးေျမာပါ
ဓမၼသာကစၥာ .. ေလ့လာ ေဆြးေႏြး သံုးသပ္ပါ
တေပါစ .. စသည္ ျမင့္ျမတ္ေသာ က ်င့္စဥ္
ျဗဟၼစရိယာ .. စသည္ ျဗဟၼဝိဟာရတရား ၄ပါး
အရိယာသစၥာန .. စသည္ အရိယာသစၥာ ေလာကုတၱရား
